Crosstalk là gì? Tại sao lại là kẻ thù số 1 của tốc độ mạng?

Bạn đã bao giờ gặp tình trạng này chưa: Mạng internet vẫn báo kết nối (connected), gói cước nhà mạng thì cao ngất ngưởng, nhưng tốc độ thực tế lại “rùa bò”, chơi game thì ping nhảy loạn xạ, còn copy file trong mạng LAN thì lúc nhanh lúc chậm?

Trước khi đổ lỗi cho nhà mạng hay modem wifi, hãy nhìn lại hệ thống dây cáp của bạn. Rất có thể, thủ phạm là một kẻ thù vô hình mang tên: Crosstalk (Nhiễu xuyên âm).

Vậy Crosstalk là gì? Tại sao nó xuất hiện và làm thế nào để triệt tiêu nó khi thi công mạng? Hãy cùng tìm hiểu nhé.

Crosstalk là gì? (Giải thích đơn giản)

Trong kỹ thuật viễn thông, Crosstalk (hay còn gọi là Nhiễu xuyên âm) là hiện tượng tín hiệu truyền trên một sợi dây cáp vô tình “nhảy” sang và gây nhiễu cho sợi dây cáp nằm ngay cạnh nó.

Ví dụ đời thường dễ hiểu:

Hãy tưởng tượng bạn đang ngồi trong một thư viện yên tĩnh để nghe điện thoại (đây là tín hiệu truyền đi). Bỗng nhiên, người ngồi ngay sát bên cạnh bạn nói chuyện rất to (đây là dây cáp gây nhiễu).

Lúc này, tai bạn sẽ nghe thấy cả tiếng từ điện thoại của mình lẫn tiếng của người bên cạnh. Thông tin bị lẫn lộn khiến bạn không nghe rõ đầu dây bên kia nói gì. Đó chính là Crosstalk.

Trong cáp mạng (Ethernet), khi dòng điện chạy qua một cặp dây, nó sinh ra từ trường. Từ trường này sẽ cảm ứng và tạo ra một dòng điện không mong muốn lên các cặp dây lân cận, làm sai lệch dữ liệu đang truyền trên đó.

Các loại Crosstalk thường gặp: NEXT và FEXT

Dân kỹ thuật hay IT khi đo kiểm hệ thống mạng (bằng các máy test chuyên dụng như Fluke hay Noyafa) thường sẽ quan tâm đến 3 chỉ số sau:

a. NEXT (Near-End Crosstalk – Nhiễu đầu gần)

Đây là loại nhiễu nguy hiểm nhất và thường gặp nhất.

• Hiện tượng: Nhiễu xảy ra ngay tại đầu phát tín hiệu (thường là tại điểm bấm hạt mạng RJ45 hoặc Patch Panel).

• Tại sao nó nguy hiểm? Tại đầu phát, tín hiệu gốc đang ở mức mạnh nhất (ví dụ 100%). Nếu nó gây nhiễu sang cặp dây thu (nơi tín hiệu từ xa về đã bị suy hao, chỉ còn khoảng 10-20%), thì nhiễu này sẽ lấn át hoàn toàn tín hiệu thật.

• Nguyên nhân chính: Do thợ thi công tháo xoắn dây quá nhiều khi bấm đầu mạng.

b. FEXT (Far-End Crosstalk – Nhiễu đầu xa)

• Hiện tượng: Nhiễu đo được tại đầu thu (đầu bên kia của sợi cáp).

• Đặc điểm: Ít nghiêm trọng hơn NEXT vì tín hiệu gây nhiễu khi đi dọc theo chiều dài cáp cũng đã bị suy hao (yếu đi) nên ít ảnh hưởng đến tín hiệu thật hơn.

c. AXT (Alien Crosstalk – Nhiễu lạ)

Đây là nhiễu từ bó cáp này sang bó cáp khác. Nó thường xảy ra trong các máng cáp đi hàng chục, hàng trăm sợi dây mạng bó sát vào nhau. Đây là vấn đề đau đầu đối với các hệ thống Data Center chạy tốc độ 10Gbps trở lên.

Tại sao mạng của bạn bị Crosstalk? (Nguyên nhân thực tế)

Nếu hệ thống mạng của bạn chập chờn, 90% nguyên nhân đến từ các lỗi sau đây:

1. Lỗi thi công “Tháo xoắn quá đà”: Cấu tạo dây mạng có các cặp dây xoắn vào nhau chính là để triệt tiêu nhiễu. Nhiều anh em kỹ thuật khi bấm dây mạng thường tuốt vỏ rất dài, vuốt thẳng dây ra cho dễ đút vào hạt mạng.

   • Hậu quả: Mất cấu trúc xoắn -> Mất khả năng chống nhiễu ngay tại điểm tiếp xúc quan trọng nhất.

2. Chất lượng cáp kém (Cáp rởm): Cáp mạng “fake”, giá rẻ thường có lõi đồng pha tạp chất, bước xoắn (twist rate) lỏng lẻo, không đều. Điều này khiến khả năng chống nhiễu nội bộ của cáp cực kém.

3. Đi chung với điện lưới: Đi dây mạng chung ống ghen hoặc bó sát với dây điện nguồn 220V mà không dùng cáp chống nhiễu. Từ trường từ dòng điện 220V rất mạnh, sẽ gây nhiễu loạn tín hiệu mạng.

Tác hại: Mạng chậm không phải do “cá mập cắn cáp”

Khi Crosstalk xảy ra, máy tính nhận được các tín hiệu bị méo mó. Hệ quả là:

• Packet Loss (Rớt gói tin): Dữ liệu đến nơi nhưng bị lỗi, máy tính không đọc được và phải vứt bỏ.

• Retransmission (Gửi lại): Máy tính phải yêu cầu server gửi lại gói tin bị mất. Quá trình này lặp đi lặp lại gây ra hiện tượng Lag, Ping cao.

• Giảm tốc độ: Thay vì chạy 1Gbps, mạng có thể tự động hạ xuống 100Mbps hoặc chập chờn lúc có lúc không.

Bí kíp khắc phục và hạn chế Crosstalk hiệu quả

Để có một hệ thống mạng “xanh, sạch, đẹp” về mặt tín hiệu, bạn cần tuân thủ các quy tắc sau:

Quy tắc “Vàng” khi bấm mạng: Không tháo xoắn quá 13mm

Tiêu chuẩn TIA/EIA quy định: Tại điểm kết nối (hạt mạng RJ45 hoặc nhân mạng), đoạn dây bị tháo xoắn không được vượt quá 13mm (0.5 inch).

• Mẹo cho thợ: Hãy cố gắng giữ nguyên độ xoắn của dây sát nhất có thể với chân đồng của hạt mạng.

Chọn đúng loại cáp

• Gia đình/Văn phòng nhỏ: Cáp Cat6 UTP chính hãng (Commscope, LS, Vinacap…) là đủ. Lưu ý bước xoắn của Cat6 dày hơn Cat5e nên chống nhiễu tốt hơn hẳn.

• Nhà xưởng/Khu vực nhiều điện: Bắt buộc dùng cáp có lớp bọc chống nhiễu như FTP (bọc lá bạc) hoặc SFTP (bọc lưới kim loại) và sử dụng hạt mạng bọc kim tương ứng.

Sử dụng thiết bị đo kiểm (Nếu có thể)

Mắt thường không thể nhìn thấy Crosstalk. Với các công trình quan trọng, hãy sử dụng các máy test mạng chuyên dụng (như dòng NF-8508 hoặc cao cấp hơn) để kiểm tra sơ đồ dây và độ ổn định tín hiệu sau khi bấm.

Lời kết

Crosstalk nghe có vẻ là một thuật ngữ kỹ thuật khô khan, nhưng nó lại ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm lướt web, xem phim và làm việc hàng ngày của bạn.

Một đường truyền mạng tốt không chỉ cần modem xịn, mà cần sự chỉn chu từ những thứ nhỏ nhất như cách bấm một hạt mạng hay cách chọn một sợi dây cáp. Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về “kẻ thù giấu mặt” này và có giải pháp thi công mạng hiệu quả hơn!

Bạn cần tư vấn thêm về cách chọn cáp mạng chống nhiễu hay kỹ thuật bấm dây chuẩn? Hãy để lại bình luận bên dưới nhé!

Xem thêm:

Mạng chập chờn do nhiễu EMI? Khi nào cần cáp chống nhiễu FTP/SFTP?