Máy test mạng là gì? Tại sao nó lại là vật bất li thân của dân kỹ thuật

Nếu ví hệ thống mạng của một tòa nhà như hệ thống mạch máu, thì người thi công mạng chính là bác sĩ, và máy test mạng chính là chiếc ống nghe không thể thiếu.

Trong quá trình đi làm công trình thực tế, chắc hẳn không ít lần bạn gặp tình huống “dở khóc dở cười”: Dây đã kéo xong, hạt mạng đã bấm đẹp đẽ, thiết bị đã cắm điện nhưng mạng vẫn… “lúc lắc”, chập chờn hoặc mất hẳn tín hiệu. Lúc này, nếu không có công cụ kiểm tra, việc tìm ra lỗi chẳng khác nào “mò kim đáy bể”.

Vậy rốt cuộc máy test mạng là gì và nó giúp ích gì cho công việc của chúng ta? Hãy cùng đi sâu tìm hiểu một cách chi tiết nhất.

Máy test mạng là gì? (Hiểu theo ngôn ngữ thợ)

Về lý thuyết, máy test mạng (Network Cable Tester) là thiết bị điện tử dùng để kiểm tra độ ổn định và khả năng truyền tải tín hiệu của cáp mạng (thường là cáp xoắn đôi Cat5e, Cat6) hoặc cáp thoại.

Nhưng hiểu một cách “đời thường” hơn, máy test mạng là công cụ giúp bạn trả lời nhanh các câu hỏi:

• Sợi dây mình vừa bấm có “ăn” không? Có bị đứt lõi nào bên trong không?

• Hai đầu dây có bị bấm lộn màu (chéo dây) không?

• Sợi dây này dài bao nhiêu mét, nếu bị đứt ngầm thì đứt ở mét thứ mấy?

Đối với anh em làm IT, thi công Camera hay hệ thống điện nhẹ (ELV), trong túi đồ nghề có thể thiếu kìm tuốt dây (dùng kìm bấm cũng tuốt được), nhưng tuyệt đối không thể thiếu một chiếc máy test mạng.

Cấu tạo: “Cục Mẹ” và “Cục Con”

Dù là loại rẻ tiền vài trăm nghìn hay loại đắt tiền cả chục triệu, máy test mạng thường gồm 2 phần tách biệt mà anh em hay gọi vui là “Mẹ” và “Con”:

1. Bộ phát tín hiệu (Main/Master): Đây là cục to hơn, có màn hình hoặc dàn đèn LED, chứa pin và các nút bấm điều khiển. Nhiệm vụ của nó là phát xung điện đi vào sợi dây cáp.

2. Bộ nhận tín hiệu (Remote): Đây là cục nhỏ, thường không cần pin (với các dòng cơ bản). Cục này được gắn ở đầu bên kia của sợi dây để nhận tín hiệu và phản hồi lại cho cục Main biết tình trạng dây.

Ví dụ thực tế: Khi bạn kéo một sợi dây từ tầng 1 lên tầng 5. Bạn cắm cục Main ở tầng 1, rồi cầm cục Remote chạy lên tầng 5 cắm vào đầu dây kia. Lúc đó máy sẽ báo kết quả cho bạn biết dây có thông suốt hay không.

Máy test mạng làm được những gì?

Đừng nghĩ máy test chỉ để xem đèn có sáng đủ 8 cái không nhé. Các dòng máy hiện đại bây giờ làm được nhiều việc hơn thế rất nhiều.

3.1. Kiểm tra sơ đồ đấu dây (Wiremap) – Tính năng cơ bản nhất

Đây là tính năng “vỡ lòng”. Máy sẽ quét qua 8 lõi dây (tương ứng với 8 chân tiếp xúc trong hạt mạng RJ45) để phát hiện lỗi:

• Hở mạch (Open): Do bấm hạt mạng không chặt, chân đồng không ghim sâu vào lõi dây, hoặc dây bị đứt ngầm.

• Chập mạch (Short): Hai lõi dây bị dính vào nhau. Lỗi này rất nguy hiểm, nhẹ thì không có mạng, nặng thì có thể gây hỏng cổng Switch.

• Chéo dây/Đảo dây: Bấm sai thứ tự màu (Ví dụ: Chuẩn B mà lại bấm lộn màu Cam sang màu Xanh lá).

3.2. Đo chiều dài cáp và tìm điểm đứt (Cable Length)

Đây là tính năng “đáng đồng tiền bát gạo” nhất của các dòng máy tầm trung (như Noyafa hay Fluke dòng MicroScanner). Giả sử bạn có sợi dây âm tường dài 80m bị chuột cắn đứt ngầm.

• Nếu dùng máy thường: Bạn chịu chết, phải thay cả sợi dây mới rất tốn kém và mất công.

• Nếu dùng máy có đo độ dài: Máy sẽ báo “Open at 35m” (Hở mạch ở mét thứ 35). Bạn chỉ cần đo từ đầu dây đến mét 35, đục tường đúng chỗ đó để nối lại. Cực kỳ nhàn và chuyên nghiệp.

3.3. Test nguồn PoE (Power over Ethernet)

Thời buổi Camera IP và Wifi ốp trần lên ngôi, tính năng test PoE cực kỳ quan trọng. Máy sẽ cho bạn biết cái Switch kia có đang cấp nguồn không, điện áp bao nhiêu Volts (thường là 48V hoặc 24V). Biết được thông số này giúp bạn tránh tình trạng cắm nhầm thiết bị gây cháy nổ (ví dụ cắm nguồn 48V vào con Cam chỉ chịu được 12V).

3.4. Dò dây (Scan/Tone)

Hãy tưởng tượng bạn đứng trước một tủ Rack rối như tơ vò với 100 sợi dây cáp mạng không được dán nhãn, và sếp bảo: “Tìm cho anh sợi dây nối vào phòng kế toán”. Chức năng Scan sẽ giúp bạn. Cắm thiết bị vào đầu dây ở phòng kế toán, máy sẽ phát ra âm thanh. Bạn cầm đầu dò quét qua bó dây ở tủ Rack, sợi nào kêu “tít tít” to nhất thì chính là nó.

Phân loại: Chọn máy nào cho đúng nhu cầu?

Trên thị trường Việt Nam hiện nay, máy test mạng được chia làm 3 phân khúc rõ rệt:

Phân khúc 1: Máy test “bình dân” (Verification)

• Đặc điểm: Loại máy màu xanh, vàng hay bán ở chợ trời điện tử, giá chỉ từ 100k – 500k.

• Chức năng: Chỉ báo đèn LED nhảy số 1-2-3-4-5-6-7-8.

• Ai nên dùng? Anh em bấm dây mạng gia đình, thỉnh thoảng mới dùng, hoặc sinh viên thực tập. Nhược điểm là đôi khi máy báo đèn sáng nhưng mạng vẫn không chạy (do chỉ đo được thông mạch điện lý, không đo được chất lượng tín hiệu).

Phân khúc 2: Máy test “làm nghề” (Qualification)

• Đặc điểm: Có màn hình LCD, hiển thị trực quan. Các thương hiệu nổi bật như Noyafa (NF-8601, NF-8209) hay Fluke MicroScanner. Giá từ 1.5 triệu – 8 triệu.

• Chức năng: Đo được chiều dài cáp, tìm điểm đứt, test PoE, Ping mạng, nhấp nháy Port trên Switch.

• Ai nên dùng? Kỹ thuật viên chuyên nghiệp, IT Helpdesk doanh nghiệp, thợ thi công Camera/Mạng LAN. Đây là dòng máy tối ưu nhất về hiệu năng/giá thành.

Phân khúc 3: Máy test “chứng nhận” (Certification)

• Đặc điểm: Các dòng máy “khủng long” như Fluke DSX-5000/8000. Giá lên tới hàng trăm triệu đồng.

• Chức năng: Đo kiểm khắt khe theo tiêu chuẩn quốc tế (TIA/ISO), xuất được file báo cáo (Report) Pass/Fail để nộp hồ sơ nghiệm thu.

• Ai nên dùng? Các nhà thầu dự án lớn, các đơn vị thi công Data Center, ngân hàng, tòa nhà văn phòng hạng A bắt buộc phải có hồ sơ nghiệm thu chất lượng cáp.

Tại sao bạn nên đầu tư một chiếc máy test tử tế?

Nhiều anh em tiếc tiền, chỉ mua cái máy 100k dùng tạm. Nhưng hãy thử tính bài toán kinh tế này xem:

1. Tiết kiệm thời gian xử lý sự cố: Thay vì mất cả buổi chiều để đoán già đoán non xem lỗi tại đâu, chiếc máy xịn sẽ chỉ thẳng mặt lỗi trong 30 giây. Thời gian đó bạn có thể đi làm việc khác kiếm tiền.

2. Uy tín với khách hàng: Khi bạn đến sửa mạng cho khách, bạn cầm một chiếc máy có màn hình hiển thị thông số rõ ràng, bạn chỉ cho khách xem: “Đây nhé, dây của anh bị đứt ở mét thứ 15, chứ không phải do em làm hỏng”. Khách nhìn vào sẽ thấy tin tưởng và đánh giá bạn chuyên nghiệp hơn hẳn.

3. Tránh mất tiền oan: Nhiều khi dây không hỏng mà tưởng hỏng, thay cả cuộn dây xịn mất mấy triệu bạc. Có máy đo chính xác sẽ giúp bạn ra quyết định đúng đắn.

Lời kết

Đã làm nghề kỹ thuật, công cụ hỗ trợ chính là cánh tay phải của mình. Hiểu rõ máy test mạng là gì và chọn được một chiếc máy phù hợp với túi tiền, nhu cầu công việc sẽ giúp anh em “nhàn” hơn rất nhiều mỗi khi đi công trình.

Nếu anh em làm dự án vừa và nhỏ, cần đo mét đứt và dò dây, các dòng máy tầm trung của Noyafa là lựa chọn cực kỳ kinh tế. Còn nếu chỉ bấm dây mạng ở nhà chơi game, một chiếc máy test đèn LED cơ bản là đủ dùng rồi.

Chúc anh em luôn có những hệ thống mạng “xanh rờn”, thông suốt và ít phải đi bảo hành nhé!