Các loại Măng xông quang: Nên chọn loại Mũ chụp hay Nằm ngang?

Trong thế giới thi công cáp quang, nếu ví sợi quang là những mạch máu truyền dẫn thông tin, thì Măng xông quang (Fiber Optic Splice Closure – FOSC) chính là những “bộ giáp” kiên cố nhất. Nhiệm vụ của chúng là bảo vệ các mối hàn quang mỏng manh khỏi nước, bụi, độ ẩm và cả sự phá hoại của côn trùng.

Tuy nhiên, khi đứng trước catalogue sản phẩm, nhiều anh em kỹ thuật hoặc các đơn vị thu mua thường băn khoăn: Nên chọn măng xông mũ chụp (Vertical) hay măng xông nằm ngang (Horizontal)?

Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng hai loại này, không chỉ qua hình dáng bên ngoài mà còn ở ứng dụng thực tế, giúp bạn đưa ra quyết định “xuống tiền” chính xác nhất cho công trình của mình.

Măng xông quang Mũ chụp (Vertical / Dome Closure)

Loại này thường được anh em kỹ thuật gọi dân dã là “măng xông mũ” hoặc “măng xông trụ”. Đúng như tên gọi quốc tế (Dome), nó có hình dáng giống như một cái vòm hoặc một quả chuông úp ngược.

Đặc điểm nhận dạng:

• Hình dáng: Trụ tròn đứng.

• Cổng cáp: Điểm đặc biệt nhất là tất cả các cổng cáp (vào và ra) đều nằm ở cùng một đầu (thường là phần đế dưới cùng).

• Cấu tạo: Gồm phần nắp chụp (Dome) trùm lên phần đế (Base). Chúng được giữ chặt bằng một đai kẹp (Clamp) rất chắc chắn.

Cơ chế làm kín & Ưu điểm:

Măng xông mũ chụp thường sử dụng công nghệ co nhiệt (heat shrink) hoặc gioăng cao su đúc để làm kín các cổng cáp.

• Chống nước tuyệt đối: Do thiết kế dạng chuông, khi lắp đặt thẳng đứng, nó tạo ra hiệu ứng “túi khí” bên trong, ngăn nước xâm nhập cực tốt ngay cả khi bị ngập.

• Tiết kiệm diện tích: Vì dựng đứng nên nó chiếm rất ít diện tích mặt sàn, cực kỳ phù hợp cho các hố ga (manhole) chật hẹp.

• Dung lượng lớn: Thiết kế trụ cho phép xếp chồng nhiều khay hàn lên cao, chứa được lượng mối hàn rất lớn (có thể lên tới hàng trăm core).

Khi nào nên dùng?

Măng xông mũ chụp là “vua” trong các ứng dụng rẽ nhánh (branching). Ví dụ: Từ một đường trục chính to, bạn muốn tách ra nhiều hướng nhỏ để đi vào các khu dân cư. Nó thường được treo trên cột hoặc đặt trong bể cáp ngầm.

Măng xông quang Nằm ngang (Horizontal / Inline Closure)

Đây là loại phổ biến không kém, thường được gọi là “măng xông hộp” hoặc “măng xông dài”.

Đặc điểm nhận dạng:

• Hình dáng: Hộp chữ nhật dài hoặc hình trụ nằm ngang (giống như một chiếc vali hoặc hộp đựng dụng cụ).

• Cổng cáp: Cáp đi vào ở một đầu và đi ra ở đầu đối diện (In-line).

• Cấu tạo: Thường gồm 2 nửa vỏ ốp vào nhau và được siết chặt bằng hàng ốc vít chạy dọc thân hoặc chốt gài.

Cơ chế làm kín & Ưu điểm:

Loại này thường dùng gioăng cao su non (mastic) hoặc gioăng cơ khí để làm kín.

• Linh hoạt và Dễ thi công: Thiết kế nằm ngang cho phép bạn đặt nó xuống đất và thao tác dễ dàng hơn. Đặc biệt phù hợp cho việc nối thẳng (straight-through) – tức là nối dài hai đoạn cáp quang lại với nhau.

• Siêu bền: Vỏ của măng xông ngang thường rất dày, chịu lực va đập cơ học tốt hơn loại mũ chụp.

• Dễ bảo trì: Vì dùng ốc vít và gioăng cơ khí (ít dùng co nhiệt), nên việc mở ra để sửa chữa, thêm mối hàn rồi đóng lại rất nhanh chóng, không cần khò nhiệt phức tạp.

Khi nào nên dùng?

Măng xông nằm ngang là lựa chọn số 1 cho phương án chôn trực tiếp (direct buried) dưới lòng đất vì khả năng chịu lực nén của đất đá rất tốt. Ngoài ra, nó cũng được dùng để treo trên dây cáp (aerial) dọc theo các tuyến đường dài.

Bảng so sánh nhanh: Mũ chụp vs. Nằm ngang

Để anh em dễ hình dung, hãy xem bảng so sánh tóm tắt dưới đây:

Tiêu chí	Măng xông Mũ chụp (Vertical)	Măng xông Nằm ngang (Horizontal)
Hình dáng	Trụ đứng, dạng vòm/chuông	Hộp dài, dạng phẳng
Hướng cáp	Cáp vào/ra cùng 1 phía (đế)	Cáp vào/ra ở 2 đầu đối diện
Sở trường	Rẽ nhánh (Branching)	Nối thẳng (Inline)
Vị trí tối ưu	Bể cáp (Manhole), Treo cột	Chôn trực tiếp dưới đất, Treo dây
Làm kín	Thường dùng co nhiệt (cần khò)	Thường dùng gioăng cơ khí/ốc vít
Khả năng mở lại	Phức tạp hơn (phải thay co nhiệt)	Dễ dàng, tái sử dụng nhanh

Lời khuyên: Làm sao để chọn đúng?

Không có loại măng xông nào là “tốt nhất” cho mọi trường hợp, chỉ có loại “phù hợp nhất”. Dưới đây là kinh nghiệm thực tế để bạn lựa chọn:

1. Xem xét không gian lắp đặt:

   • Nếu bạn thả xuống một cái bể cáp (handhole/manhole) đã chật ních dây nhợ: Hãy chọn Mũ chụp (Dome) vì nó đứng gọn một góc, tiết kiệm diện tích.

   • Nếu bạn đào hào chôn cáp dọc đường quốc lộ hoặc treo dây dọc tuyến: Hãy chọn Nằm ngang (Horizontal) vì nó thuôn dài theo hướng cáp, gọn gàng và chịu lực tốt.

2. Yêu cầu về đấu nối:

   • Nếu điểm đó cần tách nhiều hướng cáp (ví dụ: 1 cáp vào, 4 cáp ra): Loại Mũ chụp thường bố trí cổng cáp ở đế rất thuận tiện cho việc này.

   • Nếu chỉ đơn giản là cáp bị đứt hoặc hết cuộn cần nối tiếp: Loại Nằm ngang là chân ái.

3. Bảo trì trong tương lai:

   • Nếu dự kiến khu vực này sẽ phải mở ra mở vào nhiều lần để nâng cấp: Hãy ưu tiên loại Nằm ngang dùng gioăng cơ khí. Bạn sẽ không muốn phải mang theo bình gas và đèn khò để co nhiệt lại mỗi lần mở măng xông mũ chụp đâu!

Kết luận

Việc phân biệt măng xông quang Mũ chụp và Nằm ngang không chỉ nằm ở hình thức mà còn là bài toán về kỹ thuật thi công và tối ưu chi phí vận hành.

• Chọn Mũ chụp khi cần rẽ nhánh, tiết kiệm không gian bể cáp.

• Chọn Nằm ngang khi cần nối thẳng, chôn ngầm hoặc kiểm tra lại thường xuyên.

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn. Chúc các bạn chọn được thiết bị ưng ý và có những tuyến cáp “bất tử” với thời gian!

Xem thêm:

Những điều cần biết về măng xông quang