Giao thức truyền thông là gì? Vai trò và Các loại

Giao thức truyền thông là gì?

Giao thức truyền thông là một bộ các quy tắc và quy định được thiết lập để điều tiết truyền thông và giao tiếp giữa các thiết bị mạng trong một hệ thống mạng. Giao thức này xác định cách thông tin được đóng gói, truyền tải, và xử lý tại các đầu cuối của một kết nối truyền thông. Mục tiêu của giao thức truyền thông là đảm bảo tính tương thích và hiệu suất trong việc truyền thông dữ liệu giữa các thành phần của một hệ thống.

minh họa giao thức truyền thông là gì
minh họa giao thức truyền thông là gì

Vai trò của giao thức truyền thông

Giao thức truyền thông đóng vai trò cực kỳ quan trọng bất kỳ các hệ thống mạng cục bộ LAN cho đến mạng mở rộng WAN. đảm nhiệm vai trò quy định về cách thức để dữ liệu được truyền dẫn giữa các thiết bị.

Nếu không có các giao thức truyền thông thì các máy tính của bạn sẽ không thể giao tiếp với nhau một cách hiệu quả, đúng cách và an toàn. Các giao thức truyền thông hỗ trợ các thiết bị mạng truyền tín hiệu (analog hoặc tín hiệu số), xử lý các tệp và dữ liệu từ thiết bị này sang thiết bị khác.

Giao thức truyền thông hoạt động trong mọi cấp mạng và có thể áp dụng trong mạng viễn thông cho đến máy tính để việc truyền thông tin được diễn ra từ thiết bị đầu đến đích.

Các giao thức truyền thông quan trọng nhất trong mạng là TCP (Giao thức điều khiển truyền tải) và UDP (Giao thức gói dữ liệu người dùng).

Cơ chế hoạt động của giao thức truyền thông

Việc truyền tải dữ liệu được chia thành nhiều bước khác nhau. Mỗi bước nhỏ sẽ được thực hiện bởi một số giao thức nhất định. Việc chia nhỏ phân đoạn giao tiếp lớn thành các bước nhỏ được biểu hiện rõ ràng nhất trong mô hình OSI.

cách thức hoạt động của giao thức truyền thông

Mô hình OSI gồm 7 lớp từ lớp vật lý tới lớp ứng dụng. Khi gửi dữ liệu, các bước được thực hiện từ trên xuống và bắt đầu từ lớp ứng dụng. Ở mỗi lớp, các dữ liệu được xử lý và bọc vào một gói (Packet) và có thêm các thông tin điều kiện (header) để đảm bảo quá trình truyền thông một cách chĩnh xác và hiệu quả. Khi nhận dữ liệu, quá trình được bắt đầu từ dưới lên từ lớp vật lý cho đến đích.

Các chức năng cơ bản của giao thức truyền thông

Giao thức truyền thông cũng như các giao thức khác gồm các chức năng chính dưới đây:

  • Chia nhỏ và hợp nhất dữ liệu: các gói dữ liệu lớn sẽ được chia thành các gói tin nhỏ để vận chuyển và hợp nhất lại khi đến đích.
  • Điều khiển liên kết kết nối giữa các
  • Giám sát các gói tin truyền để đảm bảo truyền dữ liệu không xảy ra sai sót.
  • Kiểm soát lưu lượng truyền và nhận dữ liệu hiệu quả. Tránh tình trạng quá tải.
  • Phát hiện lỗi xảy ra khi gói tin truyền bị mất để gửi thông báo có lỗi tới thiết bị gửi để gửi lại gói tin.
  • Đồng bộ hóa các tham số để 2 thiết bị giao tiếp với nhau.

Các giao thức truyền thông phổ biến nhất

các loại giao thức truyền thông

Các giao thức truyền thông văn bản:

  • HTTP (Hypertext Transfer Protocol): Được sử dụng để truyền tải trang web và dữ liệu trên Internet thông qua giao diện văn bản.
  • SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): Sử dụng để gửi email từ máy chủ email nguồn đến máy chủ email đích.
  • IMAP (Internet Message Access Protocol) và POP3 (Post Office Protocol Version 3): Được sử dụng để lấy email từ máy chủ email và quản lý hộp thư đến của người dùng.

Các giao thức truyền thông tệp tin:

  • FTP (File Transfer Protocol): Sử dụng để truyền tải tệp tin giữa máy tính và máy chủ.
  • SFTP (SSH File Transfer Protocol): Phiên bản an toàn của FTP, sử dụng giao thức SSH để truyền tải dữ liệu.

Các giao thức truyền thông trực tiếp (Real-time):

  • RTP (Real-time Transport Protocol): Được sử dụng cho việc truyền tải âm thanh và video trực tiếp trên mạng.
  • SIP (Session Initiation Protocol): Được sử dụng để thiết lập và quản lý cuộc gọi thoại và cuộc họp video qua mạng.

Các giao thức truyền thông bảo mật:

  • TLS (Transport Layer Security) và SSL (Secure Sockets Layer): Sử dụng để bảo mật kết nối truyền thông bằng cách mã hóa dữ liệu.
  • IPsec (Internet Protocol Security): Sử dụng để bảo vệ kết nối mạng bằng cách cung cấp mã hóa và chứng thực.

Các giao thức truyền thông định tuyến:

  • BGP (Border Gateway Protocol): Sử dụng trong mạng lớn để định tuyến dữ liệu giữa các mạng con và hệ thống.
  • OSPF (Open Shortest Path First): Giao thức định tuyến trong mạng IP cho việc truyền dẫn thông tin định tuyến và cập nhật bảng định tuyến.

Xem thêm: 

tác giả Nguyễn Thanh Hùng
TP. Marketing at  |  + posts

Chuyên gia tại Vienthongxanh.vn, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực Networks, System, Security và giải pháp CNTT. Luôn tìm hiểu, mày mò về xu hướng mới của thiết bị mạng như Wi-Fi, router, switch, firewall, NAS cùng nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến.